Baglama hakkında
Bağlama nedir?
Bağlama, Türk halk müziğinin en yaygın ve önemli telli çalgılarından biridir. Aynı zamanda “saz” olarak da bilinir. Farklı boyut ve türleri vardır: cura (en küçük), bağlama (orta boy) ve divan sazı (en büyük) gibi.
Tarihi
Bağlamanın kökeni çok eskiye dayanır. Aslında Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan uzun bir geçmişi vardır. Kopuz adlı çalgı, bağlamanın atası sayılır. Kopuz, Orta Asya Türk topluluklarının çalgısıydı. Anadolu’ya geldikten sonra zamanla şekil değiştirerek günümüzdeki bağlama formunu aldı. Osmanlı döneminde hem halk arasında hem de saray çevresinde kullanılmıştır. Özellikle Alevi-Bektaşi kültüründe çok önemli bir yere sahiptir; çünkü ozanlar ve âşıklar bağlama ile deyişler, türküler söylerdi.
Nasıl çalınır?
Bağlamanın üç ana çalım tekniği vardır:
- Tezene ile çalma (pençe/plektrum): Sağ el ile tellere tezene (bir çeşit mızrap) vurularak çalınır.
- Parmakla çalma (şelpe): Özellikle Alevi-Bektaşi geleneğinde, sağ elin parmaklarıyla doğrudan tellere vurularak çalınır.
- Arpej ve ritim kombinasyonları: Modern tekniklerle farklı çalım biçimleri de gelişmiştir.
Bağlamada genellikle 7 tel bulunur, bunlar 3 grup halinde dizilir (2-2-3). Bu tellerin düzenine “bozuk düzen”, “bağlama düzeni”, “kara düzen” gibi isimler verilir. En yaygın olanı “bağlama düzeni”dir.
Çalması zor mu?
Bağlamayı çalmak başlangıçta biraz zor olabilir çünkü:
- Parmakların tellere alışması zaman alır.
- Hassas bir perde sistemi vardır.
- Farklı akort (düzen) sistemleri kafa karıştırıcı olabilir.
- Ritim duygusu ve tezene kullanımı zamanla gelişir.
Ancak temel bilgiler öğrenildikten sonra düzenli çalışmayla öğrenilmesi mümkündür. Türk halk müziğine ilgin varsa ve sabırlıysan, bağlamayı öğrenmek oldukça keyifli bir süreçtir.